Kıbrıs döngüsü yeniden başlıyor

Kıbrıs’ta 1974’ten beri devam eden ‘sonuçsuz müzakere süreci-durgunluk-yeni bir müzakere süreci’ döngüsü bugün yeniden başlıyor. En son dört yıl önce devrilen masada taraflar yine birbirine çok uzak görüşte. Sonuca ulaşma ihtimali de yine çok zayıf.

Konferans Doğu Akdeniz’de doğalgaz kaynakları ve deniz yetki alanları nedeniyle yaşanan gerilimin sürdüğü ancak diğer taraftan garantör ülkeler Türkiye ve Yunanistan’ın beş yılın ardından istikşafi görüşmelere yeniden başladığı bir dönemde gerçekleşiyor.

Masada kimler olacak?

Bugün başlayan ve 29 Nisan’a kadar sürecek gayriresmi toplantıya BM temsilcisinin yanısıra Kıbrıslı iki lider, garantör ülkeler Türkiye, Britanya ve Yunanistan temsilcileri katılıyor.

Taraflar 2017 için birbirini suçluyor

Görüşmelerin amacı, Kıbrıs sorununa çözüm üretmek, adada kalıcı barış ve istikrar sağlamak. Ancak taraflar 7 Kasım 2016 ile 7 Temmuz 2017 arasında yaptığı beş görüşmede ortak zemini bir türlü bulamadı. O gün masayı ilk deviren kim bilinmese de her iki taraf da bugün hala birbirini suçlamaya devam ediyor.

Türkler ve Rumlar ne istiyor?

KKTC’de hükümet değişikliğinden sonra Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı ‘federasyon’ modelinden ziyade “‘ki devletli‘ çözümden yana. Bu durum fikir ayrılığını dört yıl önceye göre daha da derinleştirebilir.

Yunanistan ve Rum yönetimi ise çözüm modelinin ‘federasyon’ olduğu konusunda ısrarcı. Güney Kıbrıs’ta mayıs sonunda genel seçimlerin yapılacak olması da görüşmeleri tıkayabilecek faktörlerden birisi.

Görüşmelerde ilk etapta sağlık alanında işbirliği konusunda bir ilerleme sağlanması amaçlanıyor. Pandemi nedeniyle geçen yıl kapatılan kuzey-güney geçiş noktalarının açılmasına taraflar sıcak.

ABD masada yok, aktif taraf Britanya

ABD, Kıbrıs konusunda daha aktif olduğu dönemlerin aksine şu an bir özel temsilci atamadı. Halihazırda Cenevre’deki masada da yok. Fakat yeni başkan Joe Biden, Kıbrıs konusunda Donald Trump’a göre çok daha fazla bilgi sahibi. Görüşmelerde daha aktif ve inisiyatif üstlenen taraf ise garantör ülkelerden Britanya.

Kuzeyde bağımlılık, güneyde yolsuzluk

Kıbrıs’ın kuzeyinde yer alan KKTC’nin ekonomisi büyük ölçüde Türkiye’ye bağlı. Bu nedenle KKTC’nin Türkiye’den bağımsız bir politika yürütmesi neredeyse imkansız.

Adanın güneyinde ise ekonomik bağımsızlık kuzeyle karşılaştırılamayacak kadar ilerde. Ancak güney ‘Altın Pasaport’ skandalı, kara para aklama davaları gibi büyük yolsuzluklarla sık sık gündeme gelmeye devam ediyor.

2004’te çözümün eşiğinden dönüldü

Nisan 2004’te referanduma sunulan Annan Planı, Belçika ve İsviçre federal devlet sistemlerinden esinlenilerek iki ayrı devletten meydana gelen ortak bir federal Kıbrıs devleti öngörmekteydi. Türk tarafı bu plana yüzde 64,9 ile “Evet” demişti. Ancak Rumların yüzde 75,8’inin planı reddetmesiyle çözüm yolu o dönem için kapanmıştı.