Afetler ve İklim Krizi Gençlerde Gönüllülüğü Artırıyor

Pozitif psikolog Dr. Fatma Turan: “Gençler kimlik ve yaşam amacı arayışıyla gönüllülüğe yöneliyor”

Üsküdar Üniversitesi Pozitif Psikoloji Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Fatma Turan, dijital çağda büyüyen gençlerin gönüllülük motivasyonlarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Turan, gençlerin özellikle sosyal eşitsizlik, iklim krizi, insan ve hayvan hakları gibi konular karşısında güçlü bir duyarlılık geliştirdiğini belirtti.

Dünya Gönüllüler Günü kapsamında konuşan Turan, “Gençler ‘Ben kimim ve dünyadaki yaşam amacım nedir?’ sorularına yanıt ararken gönüllülüğü bir kimlik ve anlam arayışı alanı olarak görüyor” dedi.

“Gönüllülük, iyilik yapma amacıyla gönülden verilen emektir”

Gönüllülüğün pozitif psikolojide güçlü bir karşılığı olduğunu hatırlatan Turan, bu faaliyetlerin özgecilik, anlam duygusu, sosyal bağlılık ve öz-yeterlik mekanizmalarını desteklediğini vurguladı.
Gönüllülüğün bireylerde öz-değeri güçlendirdiğini, amaç duygusunu derinleştirdiğini ve mutluluk, şefkat, minnettarlık gibi pozitif duyguları artırdığını söyledi.

Gençler neden gönüllü oluyor?

Dr. Turan’a göre dijital çağın gençlerinde gönüllülüğü besleyen temel unsurlar:

• Anlam ve amaç arayışı

• Empati ve adalet duyarlılığı

• Topluma katkı sunma isteği

Özellikle iklim krizi, savaşlar, salgınlar ve göç gibi küresel olayların, gençlerin “faydalı olma” isteğini güçlendirdiğini belirten Turan, “Kriz anlarında gençlerde dayanışma ve sorumluluk duygusu daha görünür hale geliyor” dedi.

Akran etkisi gençleri gönüllülüğe yönlendiriyor

Gönüllülüğün sosyal motivasyonlarını “ait olma” ve “topluluk duygusu” olarak özetleyen Turan, dijital toplulukların gençleri harekete geçirdiğini ifade etti.

Gençlerin sosyal sorumluluk projelerine katılan akranlarında gelişen liderlik ve iletişim becerilerini gördükçe daha fazla motive olduklarına dikkat çekti:
“Üniversite ve iş başvurularında gönüllülük deneyimleri önemli bir fark yarattığı için gençler bu alanı kariyer sermayesi olarak görüyor.”

Sosyal medya: fırsatlar ve riskler bir arada

Turan, sosyal medyanın gönüllülüğü hem olumlu hem de olumsuz etkiler taşıdığını ifade etti:

Olumlu etkiler:

• Farkındalığı artırıyor

• Eyleme erişimi kolaylaştırıyor

• Dijital imza, bağış linki gibi kampanyaları görünür kılıyor

• Empatiyi tetikleyen içerikler gençleri harekete geçiriyor

Riskler:

• “Göstermelik gönüllülük” (slacktivizm) yaygınlaşabiliyor

• Paylaşım yapmak sahada aktif gönüllülüğün yerine geçebiliyor

• Beğeni ve görünürlük gibi dışsal motivasyonlar gerçek gönüllülüğü zayıflatabiliyor

Afet dönemleri gönüllülüğü dönüştürüyor

Deprem, sel, yangın gibi afetlerin gönüllülüğü hem artırdığını hem de yeniden şekillendirdiğini söyleyen Turan, kriz zamanlarında dayanışma ihtiyacının yükseldiğini belirtti.

Bu dönemlerde gönüllülük daha profesyonel bir yapıya kavuşuyor:

• Belediyeler, AFAD ve STK’larla koordinasyon

• Kurumsal güven arayışı

• Travmatik deneyim yaşayan gençlerde sürdürülebilir gönüllülük isteğinin artması

Dijital gönüllülük sahadaki çalışmaları destekliyor

Dijital gönüllülüğün sahayı tamamlayıcı nitelikte olduğunu belirten Turan, özellikle uzakta yaşayan ya da fiziksel olarak sahada bulunamayan gençler için önemli fırsatlar sunduğunu söyledi.

Dijital gönüllülüğün katkıları:

• Erişilebilirliği artırıyor

• Akademik mentorluk, çeviri, içerik üretimi gibi uzmanlık temelli destek sağlıyor

• Bağış kampanyalarının erişimini genişletiyor

• Sosyal medya ve veri analiziyle saha ekiplerine güç katıyor

Dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Saha çalışmalarından uzaklaşma riski

• Dijital ortamın gerçek temasın dönüştürücü etkisini verememesi

• Emek görünürlüğünün azalması nedeniyle motivasyonun düşmesi

Turan, “Dünyayı güzelleştirmenin yolu gönüllülükten geçiyor” diyerek gönüllülüğün bireysel ve toplumsal iyileşmedeki önemine vurgu yaptı.