Kırılgan uzlaşma

ABD’nin İran’la nükleer anlaşmaya geri dönmesi için haftalardır girişimlerin yürütüldüğü Viyana zirvesinde müzakerelerin tıkanması gündemdeyken sürpriz bir şekilde uzlaşma kararı alındığı açıklandı. Tahran’ın iddiasına göre Joe Biden yönetimi yaptırım kararlarını kısmen kaldıracak.

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, Viyana’da üçüncü tur görüşmeler sonrası ABD’nin enerji, banka ve limanlara yönelik uyguladığı yaptırımları kaldırmayı kabul ettiğini açıkladı. Arakçi, “Yaptırım listesinde olan isim ve kurumlara yönelik yaptırımların kaldırılmasında ortak bir sonuca vardık. Bu kurum ve isimlerin hangileri olacağı konusunda ise görüşmelerimiz devam ediyor” dedi. Müzakerelerde ihtilaflı konuların belirginleştiğini belirten Arakçi, “Görüşmeler artık daha olgunlaştı. Ortak birçok konumuz var ama ne zaman kesin bir sonuca varacağımızı söylemek zor” ifadelerini kullandı. Arakçi, İran’ın görüşmelerde yaptırımların tamamen kaldırılmasını şart koştuğunu belirterek, “İran’ın talepleri tamamen karşılanırsa anlaşma gerçekleşir ancak taleplerimiz gerçekleşmezse doğal olarak herhangi bir anlaşma da olmayacaktır” açıklaması yaptı.

‘COŞKUYA KAPILMAK İÇİN HENÜZ ERKEN’

İran basını da ABD’nin yaptırımları kaldıracağını duyururken toplantıya katılan Rus yetkili “Coşkuya kapılmak için henüz çok erken” uyarısında bulundu. Rusya’nın Uluslararası Örgütler Daimi Temsilcisi Mihail Ulyanov, dün yaptığı açıklamada, “Çözülmeyen birçok konu olmasına rağmen istikrarlı ilerleme kaydedildi. Komisyon 7 Mayıs’ta yeniden toplanacak. Bu arada uzmanlar gelecekteki anlaşmanın metni üzerinde çalışacak. Coşkuya kapılmak için henüz çok erken, ancak temkinli ve giderek artan iyimserlik için gerekçeler mevcut” diye konuştu.

Almanya, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in de taraf olduğu “Ortak Kapsamlı Eylem Planı” olarak bilinen nükleer anlaşmayla ilgili Tahran, uranyum zenginleştirme oranını düşürmeyi içeren anlaşmaya riayet etmek için Washington’ın yaptırımları kaldırmasını istiyor. ABD eski Başkanı Donald Trump’ın 2018’de çekildiği söz konusu anlaşmaya geri dönülmesi için birçok kez yeşil ışık yakan Biden yönetimi ise İran’dan gelen açıklamaları yanıtsız bıraktı.

İLERLEME KAYDEDİLDİ ANCAK YETERSİZ KALDI

ABD’nin resmi yayın organlarından Voice of America (VOA), “İran’la nükleer görüşmelerde ilerleme işaretleri” başlıklı haberinde, “Görüşmelere katılan diğer ülkelerin yetkilileri de ABD’nin görüşmelere geri dönmesine ağırlık verildiği bu ilk aşamada ilerleme kaydedildiğini reddetmiyor” ifadelerine yer verdi. Haberde, “İran’la görüşmeye katılan beş ülkenin yetkilileri, ABD’yi görüşmelere geri getirme konusunda daha çaba gerekeceğine işaret etti. E3 adıyla anılan üç Avrupa ülkesi Almanya, Fransa ve İngiltere’yi temsil eden diplomatlar ‘Çok işimiz var ve kalan zamanımız az. Bu ortamda bu hafta daha fazla ilerleme kaydedilmesini umardık’ diyor” şeklinde kulis bilgileri de yer aldı.

Toplantılara katılan Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise ABD’nin anlaşmaya etkili bir şekilde geri dönmesi için Viyana’da görüşmelerin devam edeceğini aktardı.

***

KUZEY KORE’YLE NÜKLEER GERİLİM TIRMANIYOR

Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki’nin önceki gün düzenlediği basın toplantısında Kore yarımadasının tamamen nükleer silahlardan arındırılması için Kuzey Kore’yle müzakere edilebileceğine işaret etmesi iki ülke arasındaki tansiyonu yükseltti. Reuters’ın haberine göre, Kuzey Kore Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ABD Başkanı Joe Biden yönetimi “düşmanca politika izlemek” ile suçlandı ve “ABD kendisini çok vahim bir durumda bulacak” ifadeleri yer aldı. Biden’ın konuya ilişkin açıklamalarını “hoşgörülemez” ve “büyük bir gaf” olarak nitelendiren bakanlık, açıklamasında “Joe Biden ABD’nin yarım yüzyılı aşkın bir süredir Kuzey Kore’ye yaptığı gibi düşmanca bir politika izlemeye niyetli olduğunu net bir şekilde gösteriyor” ifadelerine yer verdi. ABD Başkanı Joe Biden geçen hafta Kuzey Kore’nin nükleer programının küresel güvenliğe “ciddi bir tehdit” olduğunu söylemiş ve Beyaz Saray’ın Kuzey Kore’ye karşı “kalibre edilmiş” bir yaklaşım benimseyeceğini söylemişti. Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki de Biden’ın Kuzey Kore’den nükleer programları terk etmesini isteyeceğini ifade etmiş, “Politikamız büyük bir pazarlık yapmaya odaklanmayacak ya da stratejik sabra dayanmayacak” demişti.