Ebeveynlerin çocukların arkadaş seçimlerindeki rolü

Arkadaşlık, çocuk için sadece bir sosyal etkileşim değil, aynı zamanda toplumsallaşma sürecinin temel bir parçasıdır.

Çocuğun arkadaş havuzu, ebeveynlerin yaşadığı mahalle, seçtikleri okul ve sosyal çevre ile belirlenir. Ortaokulda bu durum daha belirginleşir; çocuk, aile statüsüne uygun arkadaşlıklar kurma eğiliminde olur.

Ebeveynler, kendi kültürel değerlerini çocuklarına aktararak dolaylı olarak arkadaş seçimlerini etkiler. Örneğin, ailede dürüstlük ve ahlaki değerlere önem verilmesi, çocuğun benzer değerlere sahip arkadaşlara yönelmesini sağlar.

Bazı aileler, çocuklarının “ başarılı, çalışkan” arkadaşlar edinmesini teşvik eder; bu da çocuğun sosyal ilişkilerini şekillendirir.

Arkadaşlık ilişkileri çocuğun özgüveni, aidiyet duygusu ve duygusal gelişimi için kritik öneme sahiptir.

Güvenli bağlanma geliştiren çocuklar, sağlıklı arkadaşlıklar kurmaya daha yatkındır. Ebeveynler aşırı kontrolcü olduğunda çocukta isyan, gizli arkadaşlıklar veya sosyal kaygı görülebilir.

Ebeveynler, çocuğun arkadaşlarıyla yaşadığı sorunlarda rehber olmalıdır. Direkt yasaklama yerine, nedenlerini konuşmak çocuğun sosyal problem çözme becerisini geliştirir.

İlkokulda Çocuklar daha çok aile onayını ön planda tutar. Ebeveynin yönlendirmesi güçlüdür.

Bu dönemde Çocuklar daha çok benzer ilgi alanına sahip arkadaşlar seçer. Ebeveynin rehberliği çok önemlidir çünkü sosyal beceriler bu dönemde gelişir.

İlkokulda, Oyun temelli arkadaşlıklar baskındır, pedagojik açıdan çocuklara paylaşma, sıra bekleme, iş birliği becerileri kazandırılır.

Ortaokul ise Akran grubu etkisi artar, ancak aile değerleri hâlâ belirleyici bir filtre görevi görür.

Ve bu dönemde ergenlik öncesi kimlik arayışı başlar. Akran kabulü, benlik saygısı için çok önemlidir. Ebeveynin yaklaşımı burada kritik hale gelir; yasaklama yerine iletişim kurmak gerekir.

Akademik rekabet başlar; ebeveyn, çocuğun hem akademik hem sosyal dengesini gözetmelidir.

Arkadaşlık ilişkileri, çocuğun öğrenme motivasyonu ve akademik başarısı üzerinde de etkilidir.

Çalışkan ve düzenli arkadaşlara sahip çocuklar, genelde daha yüksek akademik başarı gösterir. Derslere ilgisiz veya disiplin sorunu olan arkadaşlar çocuğun öğrenme sürecini olumsuz etkileyebilir.

İlkokul ve ortaokulda, öğretmenlerin gözlemleri ile ebeveynin rehberliği birleşirse çocuğun sosyal çevresi daha sağlıklı olur.

Bir Vaka Örneği

X kişi , 3. sınıfa giden 9 yaşında bir çocuktur. Ailesi dürüstlüğe, yardımlaşmaya ve çalışkanlığa çok önem veriyor .

Annesi özellikle “iyi arkadaşlar” seçmesi konusunda yönlendiricidir ,  X’ in sınıfta en çok vakit geçirdiği arkadaşı Y’dir. X, derslerine düzenli çalışan, paylaşmayı bilen, sakin bir çocuktur. Annesi bu arkadaşlıktan memnundur, çünkü X’ in olumlu davranışlarını pekiştirdiğini görüyor. Oyun temelli arkadaşlıklarında birlikte sorumluluk alma, paylaşma ve iş birliği gibi sosyal beceriler kazanır.

Ortaokula, X’in ergenliğe geçiş ile birlikte bu dönemde sınıfta çok popüler ama derslere ilgisiz bir grup var. X , bu grupla vakit geçirmek istiyorsa, çünkü onlar tarafından kabul edilmek ona çekici geliyor .

Ancak ailesi bu arkadaşlıkları pek onaylamaz. Annesi sık sık ” Y ”  gibi çalışkan arkadaşların olsun” diyerek yönlendirme yapıyor. X’in bu noktada ikilem yaşamaya başlıyor Ailesinin beklentisi ile akran grubuna kabul edilme isteği arasında kalıyor.

Zamanla X’in sınav notları düşer. Ailesi sert tepki vermek yerine onunla oturup konuşmaya karar veriyor.

Annesi, doğrudan “O grupla görüşmeyeceksin” demek yerine, arkadaşlarının davranışlarının X’i nasıl etkilediğini soruyor.

X , derslerine eskisi kadar önem vermediğini fark eder ama aynı zamanda akran grubunun desteğini de önemsediğini söylüyor.

Babası, arkadaş seçiminde tek kriterin ders başarısı olmadığını, dürüstlük, güven ve destekleyici davranışların da önemli olduğunu anlatıyor.

Bu süreçte X, ailesinin yasaklayıcı değil rehberlik eden yaklaşımı sayesinde, hem Y , gibi çalışkan arkadaşlarıyla bağını sürdürmeyi hem de yeni arkadaşlıklar kurarken daha seçici davranmayı öğreniyor.

Bu Vakamızda X’in , İlkokulda aile yönlendirmesi baskın, oyun temelli arkadaşlıklar öne çıkarken; Ortaokulda akran etkisi artıyor ve kimlik arayışı başlıyor.

Ebeveynin yasaklama yerine iletişim kurması, çocuğun hem sosyal becerilerini hem de akademik dengesini destekleyerek bireysel gelişim ve farkındalığı artırarak daha sağlıklı ilişkiler kurmasını sağlıyor.