Disleksi Nedir?

Disleksi, beynin yazılı dili işleme biçimini bozan, zeka problemi olmadığı halde okuma, yazma ve heceleme güçlüğüne neden olan dil temelli öğrenme bozukluğudur. Disleksi aynı zamanda öğrenme güçlüğü olarak da bilinir.

Genellikle çocukluk çağında fark edilen disleksi problemi nadir olarak görülse de bilinen bir sorundur ve yaşam boyu süregelebilir. Yaşam boyu süren disleksi durumu da gelişimsel disleksi şeklinde adlandırılır. Beynin dili işleyen bölgelerindeki bireysel farklılıklar olarak da ifade edilebilen disleksi kişinin okurken yaşadığı anormal ve beklenmedik problemlerin ortaya çıkmasıyla kendisini gösterir.

Zeka, işitme veya görme ile alakalı herhangi bir problemin göstergesi olmayan dislekside çocuklar özellikle okul hayatında başarılı bireyler olarak bilinir. Genellikle genetik bağlantısı ön plana çıkan disleksinin net bir tedavisi olmasa da yapılan eğitimler, yönlendirmeler ve disleksi testleriyle disleksinin meydana getirdiği problemlerin önüne geçilmesi amaçlanır.

Disleksi Neden Olur?

Disleksinin beynin fonemleri (kelimeleri birbirinden farklı kılan en küçük konuşma birimleri) işleme yeteneğindeki bozulmadan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Disleksi görme veya işitme sorunları, zeka geriliği veya beyin hasarından kaynaklanmaz.

Ailede disleksi görülmesi, çeşitli çevresel etkenler, gebelik döneminde beyin gelişimini olumsuz şekilde etkileyebilecek sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi gibi alışkanlıklar, enfeksiyonlara maruz kalma da disleksi riski artıran faktörlerdendir.

Disleksinin nedenleri türüne göre de değişkenlik gösterir. Örneğin birincil dislekside, çoğu araştırma kalıtsal faktörlere odaklanır. Nitekim araştırmacılar son zamanlarda disleksinin belirti ve semptomlarına katkıda bulunan olası bazı genleri tanımladılar.

Disleksi Belirtileri Nelerdir?

Genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan dislekside fark edilen en önemli belirti okumayı öğrenmeye başlayan çocuğun akranlarına göre yaşadığı zorluklardır. Bu sorun ilk olarak öğretmen tarafından fark edilebilir. Okuma zorluğuyla birlikte heceleme, yazma ve okuduğunu anlama konusunda yaşanan problemler de disleksi belirtileri arasında yer alır.

Genel olarak okuma güçlüğüyle ortaya çıkan disleksi belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

Yüksek sesle okumak da dahil okumada güçlük

Geç konuşmaya başlama

Okuma ve yazmanın yavaş şekilde yapılması

Duyduğunu anlama ve zihinde işlemede sorun yaşama

Olayların sırasını hatırlamada zorlanma

Bilinmeyen bir kelime ya da kafiye telaffuzunda problem yaşama

Okuma gerektiren aktivitelerden uzak durmaya çalışma

“d,b” veya “p,q” gibi benzer şekillere sahip harfleri ayırma zorluğu

Yeni kelimeleri öğrenme konusunda problem yaşamak

Sesleri harf veya sözcük gruplarıyla ilişkilendirememek

Herhangi bir hikayeyi özetleyememek

Yabancı dil öğrenememe zorluğu

Bu sorunlardan herhangi birine sahip olmak, kişinin kesin olarak disleksi olduğu anlamına gelmez. Disleksi tanısının konulması için doktorun disleksi testi ve ekstra çalışmalar yapması gerekir.

Özetlemek gerekirse ;

Disleksi ve genel öğrenme güçlüğü, özellikle çocuklarda erken fark edilmesi gereken önemli bir durumdur.

Okul Öncesi Dönemde:

Konuşmada gecikme

Kelime dağarcığının yaşıtlarına göre sınırlı olması

Ritmik şarkı, tekerleme, alfabe öğrenmede zorlanma

Sağ – sol karıştırma

El tercihini geç belirleme

Motor becerilerde (makas kullanma, düğme ilikleme) zorlanma

Okul Çağında çocuklar:

Harfleri, rakamları tersten yazma ya da karıştırma (b/d, p/q gibi)

Okuma ve yazmada yaşıtlarına göre yavaşlık

Harf ve sesleri eşleştirmede güçlük

Yön, zaman ve sıra kavramlarında karışıklık

Yazarken harf atlama, ekleme, yer değiştirme

Anlamlı ve akıcı okumada zorlanma

Matematikte işlem ve problem çözmede güçlük

Düşüncelerini yazıya aktarmakta zorlanma

Dikkat dağınıklığı ve odaklanma sorunları

Bu durumu en net bir şekilde çoğu zaman Öğretmenler fark eder.

Peki Ebeveynler ve Öğretmenler Nasıl Davranmalı?

Öncelikle Suçlamayın ve etiketlemeyin.

Bu çocuklar tembel değil, sadece farklı öğreniyorlar.

Sabırlı ve anlayışlı olun.

Zaman ve tekrar onlar için daha fazla gerekebilir, sabırlı olun  gelişimi fark edeceksiniz.

Başarıyı küçük hedeflerle destekleyin. Küçük ilerlemeleri bile mutlaka takdir edin.

Olumlu geri dönüşler onlar için çok önemli.

Çocuğu özgüven kaybından koruyun. Başarısızlık hissi gelişmesini engelleyin.

Kardeşlerinin ya da arkadaşlarının zorbalığına maruz kalmasına izin vermeyin, engelleyebildiğiniz kadar engellemeye çalışın.

Özel eğitim desteği alın. Bu çocuğunuz için gelişimi için hayati önem taşıyacak kadar önemli

Disleksi için uzmanlaşmış öğretmen ve özel eğitim yöntemleri çok etkilidir.

İyi ve yerinde bir eğitim ilgi ve sabır güzel sonuçlar getirecektir

Çok duyulu eğitim yöntemlerini kullanın.

Onlar için en önemli öğrenme yönetimi Görsel, işitsel, dokunsal yöntemlerdir

Soyut olan her şeyden ziyade somut olanlar onların dikkatini çeker.

Oyun ve hareket temelli öğrenmeye yer verin.

Evde uygun çalışma ortamı oluşturarak  Dikkat dağıtıcı unsurları azaltın.

Profesyonel destek almaktan çekinmeyin , Özel eğitim öğretmeni, aile danışmanı, psikolog sürece mutlaka dahil olmalı.

Ve lütfen Unutmayın

Disleksi bir hastalık değil, farklı bir öğrenme biçimidir. Doğru yöntem ve destekle bu çocuklar çok başarılı olabilir.